Faiz Cebiroğlu
İnsanoğlu, yazı dilinden önce, uzun yıllar sözü kullandı. Daha sonra, ses, sesler, belirli bir kalıba sokuldu. Sistemleşti. Yazı dili ortaya çıktı. Düşüncelerimiz, sorunlarımız, isteklerimiz, duygularımız; kısacası, sevdamız ve kavgamız, kâğıda, kâğıtlara döküldü: Kitaplaştı.
Çeşit çeşit kitaplar yazıldı. Doğa/doğaüstü ve toplumsal yaşamın her yönüne hitap eden kitaplar ortaya çıktı. İnsan toplumunun evrim tarihine denk düşen kitaplar üretildi. Yazı, beyinle bütünleşti. Kâgıtlara işlendi. Kitaplaştı.
Peki, bu kitapları nasıl okumalız? Yazılanları daha iyi anlamak için dikkat etmemiz gereken, belirli ölçütler var mı?
Kitapları tahlil ederek mi, okumalıyız?
Başkalarını bilmem, ama kitapları bir tahlilci gözüyle okumanın, yazılanları anlamak açısından son derece önemli olduğunu düşünüyorum. Bu, bir.
2. Tahlil, okuma yeteneğimizi son derece geliştirir.
3. Tahlil, aklımızı çalıştırır.
4. Tahlil, kitaba verilen okuma değerini artırır.
5. Tahlil ederek okumak, bizleri düşünce tembeli olmaktan da çıkarır.
Bu temel noktalar ışığında, benim, kitap okurken kullandığım, fokus noktalar var:
1- NASIL BIR YAZAR SORUSU?
- Kitabın yazarıyla ilgili bir önbilgi!
2- NASIL BİR METİN?
- Tanıtım, sunuş, giriş, içkompozisyon!
3- KİTAPTA NE ANLATILIYOR?
- Kişiler, konu, anlatım ilişkisi!
4- NASIL ANLATILIYOR?
- Yazarın anlatım tekniği ve kullandığı dilin etkisi.
5- KİŞİSEL DEĞERLENDİRMEM.
- Kitapla ilgili kişisel yorumum ve kitabın bana verdiği, yaşattığı heyecan!
6- PERSPEKTIF.
- Metinle ilgili görüş açım: metinle – gerçek arasındaki bağıntı
- Metinle – metin arasındaki ilişki.
Bu okuma cetvelimden, örnek olarak, ücüncü noktadaki, “Kitapta ne anlatılıyor?” sorusu altındaki “kişiler” üzerinde ne düşündüğümü kısaca belirteyim
Yani kişiler, kitapta nasıl tasvir ediliyor?
1) Fiziksel durumları: cinsiyet (kadın, erkek), yaş grupları v.s.
2) Ruhsal durum: kişinin kendine “özgüveni” ve “özdeğeri”; duygusal durum; kişisel karekter: sabırlı / sabırsız; aktif / pasif…
3) Sosyal durum: İlişki ağı; aile, arkadaş, tanıdık, yaptığı iş, diğer ilgi alanları v.s.
4) Kültürel durum: Kişinin sahip olduğu kültürel miras; gelenek ve görenekler (aile, yetiştiği ortam, çevre). Yaşama verdiği değer; moral, alışkanlıklar…
İşte, benim kitap ve kitap okurken, üzerinde durduğum fokus noktaları, kısaca bunlardır.
Bunlardır, zira; kitap okumak, anlamak içindir.
Anlamak, düşünmek içindir.
Düşünmek, değiştirmek ve ileri gitmek içindir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder